فرآیند تصمیم گیری چند معیاره (MCDM)

یکی از اجزای مهم مدیریت پروژه ، تصمیم گیری است. یک تصمیم گیری درست می تواند پروژه را از مسیر بحرانی نجات دهد و به پایان برساند و یک تصمیم گیری اشتباه و نادرست نیز می تواند به شکست پروژه بیانجامد. در این مقاله می خواهم شما را با مدیریت پروژه بر اساس فرآیند تصمیم گیری چند معیاره(MCDM) و کاربرد و مزایای آن آشنا سازم.

تصمیم گیری چند معیاره( MCDM) در  مدیریت پروژه

گاهی اوقات مدیران پروژه در مسیر اجرای پروژه با مسائل پیچیده ای رو به رو میشوند. که عوامل و معیارهای مختلفی می تواند بر فرآیند تصمیم گیری آن ها تاثیرگذار باشد. این مسائل دارای عناصر و معیارهای متعدد و گوناگون هستند که بر یکدیگر تاثیر می گذارند. علاوه بر این، در پروسه مدیریت پروژه، فاکتور عوامل انسانی و  قضاوت های گوناگون نیز جزیی جدایی ناپذیر از فرآیند مدیریت پروژه است و در این این جاست که اهمیت و کاربرد تصمیم گیری چند معیاره و استفاده از آن معنا و مفهوم پیدا می کند.

تصمیم گیری چند معیاره(MCDM) همان طور که از نامش پیداست. به مسائلی در پروسه مدیریت پروژه می پردازد. که تحت تاثیر چند معیار قرار دارند که تصمیم گیرنده و یا همان مدیر پروژه در آن سعی دارد. تا به صورت همزمان به بهینه سازی چندین هدف بپردازد. و آگاهی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره(MCDM) می تواند به تصمیم گیری افراد در مواقع مواجه شدن با چنین مسائلی بسیار کمک کننده باشد. به عبارت بهتر این گونه می توان گفت که MCDM به تجزیه و تحلیل محیطی می پردازد که در آن مدیر یک مجموعه و یا پروژه باید معیارهای متفاوت و گوناگونی را در تصمیم گیری های خود اعمال کند.

اجزای تصمیم گیری چند معیاره ( MCDM)

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

یک ابزار تحلیلی بسیار مفید در فرآیند تصمیم گیری چند معیاره( MCDM) است که می تواند به مدیران کمک کند تا تصمیم گیری هایی با کم ترین درصد خطا را بگیرند که می تواند به مدیران در فرآیند مدیریت ریسک پروژه و کنترل پروژه بسیار کمک کند.

کاربرد AHP در فرآیند تصمیم گیری چند معیاره

1- تعریف مسئله

2- مشخص کردن اهداف پروژه

3- ایجاد ساختار سلسله مراتبی از بالا به پایین که به ترتیب شامل اهداف تصمیم گیرنده، معیارهای تصمیم گیری و مجموعه آلترناتیوها تقسیم بندی می شود.

4- می تواند زمینه را برای فراهم آوردن قابلیت استفاده از تجارب و ایده های افراد گروه فراهم آورد. با استفاده از تصمیمات گروهی بهتر می توان مسائل را تجزیه و تحلیل و ارزیابی و در مورد آن ها تصمیم گیری کرد و آن را در قالب سلسه مراتب AHP گنجاند.

روش ANP و یا فرایند تحلیل شبکه ای

یکی از روش ها و ابزارهای MCDM است که به فرد تصمیم گیرنده امکان امکان ساخت شبکه به جای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی را می دهد. و امکان بررسی ارتباط داخلی میان عناصر را نیز امکان پذیر میسازد. تعیین نوع روابط موجود و یا تعیین میزان وابستگی متقابل معیارها به یکدیگر مهم ترین کار در فرآیند تحلیل شبکه ای است.

تکنیک merec

یکی دیگر از روش ها در تصمیم گیری چند معیاره است. که هدف آن تعیین وزن انواع معیارها در مدل های گزینه محور(ماتریس تصمیم) است. که ابتدا در این روش ماتریس تصمیم تشکیل شده و سپس نرمال سازی در آن انجام میشود. در این تکنیک، وزن بر اساس حذف اثرات معیارهای مختلف در یک مسئله انجام میشود.

روش صفر و یک

در این روش که یکی دیگر از روش های مورد استفاده در تصمیم گیری چند معیاره (MCDM ) است، معیارها بر اساس اهمیتی که دارند اولویت بندی میشوند و در مرحله بعدی بررسی میکنند که کدام گزینه و یا معیار، اولویت اول را دارد و گزینه هایی که معیار اول را ندارند حذف میشوند؛ سپس به سراغ تعیین اولیت دوم میروند و سایر معیارهایی که اهمیت اولویت دوم را ندارند حذف میشوند. این روش تا جایی ادامه می ابد که تنها یک گزینه باقی بماند.

روش رضایت بخش خاص

این روش نیز یکی از روش های مورد استفاده در تصمیم گیری های چند معیاره در مدیریت پروژه است. در  این روش حداکثر مطلوب برای معیارها مشخص می شود و گزینه ای مورد انتخاب قرار میگیرد که در یکی از معیارهای خود به حداکثر مطلوب و یا ایده آل خود نزدیک تر باشد؛ به عنوان مثال کارفرمای پروژه، از بین کسانی که برای استخدام در مدیریت پروژه ساختمانی آمده اند، کارفرما ترجیح می دهد آن فردی را انتخاب کند که در شغل تخصصی خود که همان مدیریت پروژه ساختمانی است، تخصص لازم و کافی را داشته باشد، به جای آن که فردی را انتخاب کند که سطح متوسطی از توانایی های چندگانه دارد.

روش Scoring

یکی از روش های تصمیم گیری چند معیاره( MCDM) است؛ در این روش، از میان معیارها و گزینه های مختلف موجود، گزینه ای را انتخاب می کنند که نسبت به سایر معیارها و گزینه ها امتیاز بالاتری را کسب کرده باشد.

مزایای استفاده از فرآیند تصمیم گیری چند معیاره ( MCDM) در مدیریت پروژه

• به بهینه شدن و بهبود فرآیند تصمیم گیری کمک می کند
• به ارزیابی و تجزیه و تحلیل صحیح مسائل مختلفی که از مجموعه عوامل و فاکتور های گوناگون تشکیل شده است کمک زیادی می کند.
• مدیریت بهتر ریسک های موجود در پروژه
• باعث مدیریت هزینه و عدم پرداخت هزینه بیشتر به خاطر تصمیم گیری های غلط میشود

سخن آخر

در این مقاله با کاربرد و اهمیت به کارگیری روش MCDM در فرآیند مدیریت پروژه و همچنین برخی روش های مورد استفاده در آن آشنا شدید. استفاده از این روش در جریان مدیریت و اجرای پروژه این مزیت را دارد که به ما در انجام تصمیم گیری های کیفی بهتر و بازدهی بالا کمک می کند. و می تواند به مدیریت ریسک های موجود در پروژه نیز کمک بهتری بکند.

علاوه بر این روش، به منظور انجام تصمیم گیری های بهتر و کاهش خطا در تصمیم گیری می توانید از نرم افزار های مدرن در زمینه پروژه نظیر نرم افزار مدیریت پروژه  و  نرم افزار مدیریت پروژه های ساختمانی استفاده کرده تا پروژه خود را به نحو مطلوب و بسیار رضایت بخش بتوانید پیش ببرید.